‘De’ leider zijn is geen garantie meer dat mensen je ook volgen binnen een organisatie. De hiërarchische structuren beginnen af te brokkelen. Van leiders worden nieuwe vaardigheden en inzichten verwacht, want veranderingen en mogelijkheden volgen elkaar in een razend tempo op. Het is niet overdreven te stellen dat de wereld in een nieuw tijdperk belandt. Wat vraagt dat van leiderschap? En welke bijdrage wil je eigenlijk leveren?
Essay naar aanleiding van een gesprek met Janneke Kreek en Sacha Kluvers , programmakers van The Baak Leadership Entrepreneurship Advancement Program, een programma voor ervaren leiders die willen uitstijgen boven hun traditionele leiderschap en ondernemend willen blijven in de veranderde wereld.
In het centrum blijven van Multi-complexiteit
Komt de wereld, je organisatie en ondernemen daarbinnen je als complex over? ‘You’ve seen nothing yet!’ Want de ontwikkelingen zullen blijven doorgaan en niet eens op hetzelfde tempo als nu. Vaak wordt op de onzekerheid die continue veranderingen met zich mee brengt met ‘strakker sturen’ gereageerd, en gaat men zich om beter te kunnen leidinggeven nog meer kennis eigen maken. Maar
dat werkt niet meer. Er is te veel informatie en alles gaat te snel. Je kunt het vergelijken met de metafoor van een labyrint. De weg naar het midden, je organisatiedoelstelling, bevat zoveel obstakels, bochten en afleidingen dat je ontmoedigt raakt of het gevoel hebt lukraak te gaan dolen.
Dus, hoe voorkom je dat je gedrag reactief wordt in plaats van proactief? Wat kan je leren van ‘het niet meer weten’? Hiervoor moeten we het vertrouwde -van a naar b- proces loslaten, want het volstaat gewoon niet meer. Bovendien is er misschien een plek die veel beter is dan b! Otto Scharmer, ontwikkelaar van de U-theory, stelt dat de oplossing hiervoor te vinden is in ons verbinden met een dieper bewustzijn, die ons in het moment vertelt wat te doen. Hij stelt dat je oplossingen niet meer van te voren kunt bedenken, het ontvouwt zich alleen als je gaat lopen. Wat er gebeurt is dat je
een switch maakt van het denken in ‘span of control’ naar een ‘span of trust’. Deze nieuwe manier van kijken naar verandering heet ‘Emergent Change’. Je kijkt dan naar wat zich aandient in het moment, en handelt daar naar. Daarvoor moet je een diep vertrouwen in jezelf hebben en wordt dan het oog in de orkaan van veranderingen.
Acteren binnen de wereldwijde economie in het netwerk van social media
Ook de globalisering draagt bij aan de beleving van complexiteit. Hoewel veel dingen juist ook makkelijker zijn geworden door de technische vooruitgang, is het juist de veelheid die maakt dat men het idee heeft geen stuurmanschap meer te hebben. Door het gebruik van social media zijn kenniswerkers heel goed in staat om zelf hun werk en professionele ontwikkeling te organiseren. De term ‘kennis is macht’ stamt uit het industriële tijdperk en begint echt verleden tijd te raken. Van een hiërarchisch model verandert de samenleving naar een ‘pannenkoek’ model. Dit vraagt voor vele
leiders om nieuw gedrag binnen een nieuwe structuur. Aandachtsgebieden daarbij zijn verbinding, betekenisgeving, inspiratie en transparantie. Kan je als leider mee in deze beweging? Dat je controle loslaat, en vertrouwt op je medewerkers? Als leider moet je dus eigenlijk je rol opnieuw overwegen.
Waarom ben ik leider, wat maakt mij tot een leider en wat maakt dat iemand mij volgt? Daarnaast is er een ondernemende houding nodig: het zien van kansen en expressie geven aan je visie.
Trouwens, voor de leider van de toekomst zal een bepaalde internationale ervaring als leidinggevende ook steeds meer ‘common sense’ gaan worden.
Combinatie maken van mannelijke en vrouwelijke leiderschapsstijl
Interessant is dat door de ‘global economy’ er een bewustzijn ontstaat over het grotere geheel. Het besef dat je als individu niet los staat van de samenleving leidt tot een grotere wereldwijde verantwoordelijkheid. Het brengt leiders uit een bepaalde tunnelvisie en roept een behoefte aan meer duurzame vormen van leiderschap. Naast masculiene eigenschappen (stevigheid, besluitvaardig, risiconemend) wordt het noodzakelijk om ook meer feminiene eigenschappen (zorgzaamheid, samenwerking, moraliteit) in mannelijke en vrouwelijk leiders te ontwikkelen. Onderzoek toont aan
dat diverse samenstellingen van teams tot betere, meer duurzame resultaten leiden. Maar er is nog een lange weg te gaan.
In de jongeren zie je de toekomst al…
Jongeren weten maar al te goed dat zij overal kennis kunnen halen via hun netwerk. Collectief leiderschap neemt de plek over van de traditionele machtsstructuur. De jonge generatie denkt namelijk niet in termen van hiërarchie. Om hun respect te krijgen zul je op authentieke wijze moeten leidinggeven en ruimbaan moeten maken zodat de creativiteit en het ondernemerschap kan floreren in je organisatie. Jongeren verwachten van een leider dat hij tijd stopt in de relatie met zijn medewerkers en hen helpt met hoe zij kunnen bijdragen aan de organisatie via hun netwerken. De jonge generatie is niet anders gewend dan de huidige complexiteit en heeft de vaardigheid heel gericht en intuïtief haar weg te kunnen vinden. Een goed idee dus om aandachtig naar ze te luisteren.
Durf nieuwe paradigma’s te onderzoeken
Zelfs de ‘bewezen’ leidinggevende met grote verantwoordelijkheden bevindt zich nu toch weer op een soort kruispunt in de carrière. Voor de vervolgstap van het ontwikkelen van intuïtie en gedrag in de nieuwe wereld lijkt iets anders nodig te zijn dan het ‘gewone’ ontwikkelingspad. Het heeft te maken met een paradigmashift. Een paradigma is een stelsel bewuste en onbewuste overtuigingen die bepalen hoe we naar onszelf en de wereld kijken en die ons gedrag en houding bepalen op basis
hiervan. Een radicale verandering in gedrag vraagt om een verandering van het paradigma. Je moet je mee laten durven nemen in een veranderingsproces waarvan het einddoel niet vastligt. Het is een uitdaging om een nieuw bewustzijn te creëren. Je ontwikkelt een nieuw perspectief op jezelf en de wereld om je heen, je durft je te verbinden met een innerlijk weten. Dit gaat vooral goed wanneer je het in samenwerking doet met anderen van gelijkwaardig niveau, wanneer je samen casuïstiek onderzoekt met verschillende brillen van verschillende individuen.
Moeiteloos leidinggeven…
Als leider wordt het dus belangrijk in verbinding te staan met je eigen bron, met een innerlijk weten. Daar komt namelijk de echte creativiteit vandaan en vanuit dit gebied handel je op een andere manier: je verbindt hoofd, hart en handen. Je hebt dan bijvoorbeeld meer vertrouwen dat na een crisis weer een opbloei komt en je bent bereid om verlies te verduren. Maar hoe ontwikkel je dat? Dit vraagt om een weg naar binnen, een bewustwordingsproces waarbij je het collectief belangrijker gaat
vinden dan egoïstisch eigenbelang. Dit vormt ook de kern van duurzaamheid: rekening houden met vele generaties in de toekomst. Juist omdat je veel invloed hebt is dit een belangrijk item. Het cultiveren van dit soort zelfvertrouwen brengt spanning met zich mee waarmee je moet leren omgaan. Daarnaast is het de kunst de verantwoordelijkheid te nemen om anderen meer vertrouwen te laten krijgen in zichzelf. Ze in beweging te houden of te brengen met een waarderende blik.
Hiervoor is het nodig om op een dieper niveau te leren waarnemen, en te luisteren naar jezelf en anderen. Je bent aanwezig vanuit het ‘zijn’ in plaats van de ‘doe’ modus. Het is een illusie dat je alles kunt bepalen. Je kunt beter zijn bij wat er is om scherp te zien wat de volgende stap kan zijn.
Meegaan met wat zich ontvouwt is een heel natuurlijk proces, we zien het overal in de natuur. Het gaat om moeiteloos leidinggeven, de tijd nemen om werkelijk te kijken naar bewegingen binnen de organisatie en de ‘goede’ dingen te faciliteren. Als leider verandert dan vanzelf je gedrag, je wordt losser, aardiger, spontaner en meer ontspannen. Je ontwikkelt een werkelijke nieuwsgierige open houding. Eigenlijk voelt het als een bevrijding, je bent veel meer jezelf in je leiderschap. En meestal
blijft dat niet onopgemerkt bij anderen.
Over The Baak Leadership and Entrepreneurship Advanced Program:
In dit programma leer je als ervaren leidinggevende (opnieuw) contact te maken met dat wat voor jou en je organisatie wezenlijk van belang is, door jouw wereldbeeld te onderzoeken en op te rekken. Om vanuit die verbinding de beweging naar buiten te maken en er naar te handelen. Je ontwikkelt zowel je persoonlijke intelligentie als je strategische intelligentie en koppelt dit aan ondernemerschap. Het programma volgt hierbij de groep in plaats van dat de groep het programma volgt. Oud-deelnemers geven aan dat zij na het programma konden leidinggeven vanuit rust, waardoor zij de omringende complexiteit als minder zwaar ervaren. Hun hernieuwde kijk op zichzelf en de daarmee gepaard gaande visie maakt dat zij makkelijker en met meer energie resultaten bereiken op persoonlijk en organisatorisch vlak. The Baak Leap is ontworpen rondom the U theory van Otto Scharmer. Niet voor niets een bestseller, omdat het een veranderingsproces doorloopt dat echt aansluit bij wat de huidige tijd vraagt. Het programma biedt een full package van theoretische kennis en persoonlijke ontwikkeling. Je vergroot je netwerk op intensieve wijze en zult ook blijven leren na de laatste module. Op basis van de gesprekken die met vele deelnemers achteraf plaatsvonden, kan gerust gesteld worden dat The Baak Leap echt een ‘life changing experience’ voor hen is geweest.
Over de Baak:De Baak is dé plek voor leiders, ondernemers en professionals die op zoek zijn naar inspiratie, motivatie, kennis en inzicht. De Baak is een plek vol paradoxen. Wij bieden de rust om stil te staan bij jezelf en je omgeving, maar tegelijkertijd is de Baak een springlevende omgeving, waar altijd wat gebeurt. De Baak leert je te leren, een vermogen dat een leven lang meegaat. We doen een beroep op je nieuwsgierigheid, reflectie en drang om te groeien! Bij ons kan dat in korte en lange trajecten, in grote en kleine groepen en individueel. Natuurlijk verzorgen wij ook trajecten op maat. De Baak heeft een groot netwerk van ruim 400 specialisten uit binnen- en buitenland, die als docent bij ons willen optreden. Zij zijn verbonden aan (internationale) universiteiten, business schools, consultancy bureaus, innovatiecentra en kennisinstituten. Zij komen uit de politiek of de kunstwereld of hebben topfuncties in het bedrijfsleven en de (semi)overheid.
Meer informatie is te vinden op www.debaak.nl/theleap of via Henk Eggink , Senior Program Director van The Baak Leap e h.egg@debaak.nl m 0641901528
